پرسشنامهارزیابی رابطه تیپ های شخصیتی و سبکهای مدیریتی

پرسشنامه ارزیابی رابطه تیپ های شخصیتی و سبکهای مدیریتی

هدف از این پرسشنامهارزیابی رابطه تیپ های شخصیتی و سبکهای مدیریتی مدیران دانشگاه تهران بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد

دانشگاه همانند سایر سازمان‌ هایرسمی دارای ساختار، مدیریت و منابع انسانی و مادی می‌باشد ولی علیرغم همه سازمان‌ها، دانشگاه نهادی است که درونداد، فراگرد و برونداد آن انسان است و این امر ایجاب می‌کند تا شیوه مدیریت ورهبریویژه‌ای در دانشگاه اعمال گردد. پژوهش حاضر با هدف پاسخ دادن به این سؤال که آیا بین تیپ‌های شخصیتی (درون‌گرا وبرون‌گرا) و سبک مدیریتی (آمرانه – مشارکتی) مدیران دانشگاه تهرانارتباطی وجود دارد یا خیر؟ انجام گرفته است در این پژوهش نمونه‌ای به حجم 88 نفر از مدیران دانشگاه تهران انتخاب گردیده که ابزار گردآوری اطلاعات از آنان شامل دو پرسشنامهاستاندارد بوده.

یکی پرسشنامه«تیپ شخصیتی آیزنگ» که شامل 90 سؤال آری، خیر ودیگری پرسشنامهسبک مدیریت «فردلوتانز» که شامل 35 سؤال پنج گزینه‌ای است. این دو پرسشنامهکه امروزه دقیق‌ترین و رایج‌ترین ابزار اندازه‌گیری تیپ شخصیتی و سبک مدیریتی محسوب می‌شوند از روایی و پایایی بالایی هم برخوردارند. اطلاعات حاصل از این پرسشنامه‌ها با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

از یافته‌های مهم تحقیق این است که : 1- بین تیپ شخصیتیو سبک مدیریت مدیران دانشگاه تهران رابطه وجود دارد. 2- بین تیپ شخصیتی برون‌گرا و سبک مدیریت مشارکتی در میان مدیران دانشگاه تهران همبستگی مثبت وجود دارد. 3- بین تیپ شخصیتی درون‌گرا و سبک مدیریت آمرانه در بین مدیران دانشگاه تهران ارتباط وجود دارد. 4- بین تیپ شخصیتی برون‌گرا و سبک مدیریت آمرانه همبستگی منفی وجود دارد. 5- بین تیپ شخصیتی درون‌گرا و سبک مدیریت مشارکتی همبستگی منفی وجود دارد. در پایان تحقیق پیشنهاداتی در ارتباط با بهبود مدیریت دانشگاه‌ها ومراکز آموزش عالی ارائه شده است.

پرسشنامهتعیین سبک مدیریت و محاسبه پایایی آن

پرسشنامهسرپرستی و مدیریت سبک‌های مختلف مدیران دانشگاه را طبق چهار سبک شناخته شده لیکرت (آمرانه ـ خیرخواهانه، مشورتی ومشارکتی) می‌سنجد.

پرسشنامهسرپرستی و مدیریت یا سبک رهبریشامل 35 سؤال در زمینه سبک رهبری ا ست که 15 سؤال سبک مشارکتی (انسانگرایی) و 20 سؤال سبک آمرانه (وظیفه‌گرایی) مدیران را اندازه‌گیری می‌کند. (مقیمی، 1377) که منبع اصلی آن در سال 1969 منتشر شده است. این پرسشنامهبارها توسط پژوهشگران برای تعیین سبک مدیریت مدیران مورد استفاده قرار گرفته است و از درجه پایایی و روایی بالایی برخوردار است، با وجود این با استفاده از فرمول آلفای کرانباخ به برآورد پایایی این پرسشنامه در جامعه مورد بررسی مبادرت شد. عناصر این فرمول عبارتند از :

k = تعداد سؤال‌ها یا اظهارنظرها

= واریانس نمره‌ هایخام آزمودنی‌ها

= واریانس نمره‌ هایهر یک از سؤال‌ها یا اظهارنظرها

این فرمول در مواقعی بکار می‌رود که هیچ‌یک از پاسخ‌ها به خودی خود درست یا غلط نیست بلکه پاسخ آزمودنی موضع را مشخص می‌کند. (شریفی، 1375)

به منظور برآورد پایایی سی پرسشنامهاز میان پرسشنامه‌ها به طور تصادفی انتخاب شده و فراوانی پاسخ‌های آزمودنی‌ها به گزینه‌های هر سؤال تعیین شده است. ارزش گزینه‌های پنجگانه همه اظهارنظرها از همیشه تا هیچ‌گاه به ترتیب برابر 5، 4، 3، 2، 1 است. میزان ضریب اعتبار برآورد شده برابر می‌باشد. تمامی گزینه‌های این پرسشنامه از متون تئوری‌ها و سبک‌های چهارگانه مدیریت رنسیس لیکرت و با نظرخواهی از اساتید رشته‌های مختلف علوم تربیتی و تعدادی از محققین رشته مذکور تهیه شده‌اند که از جمله پژوهشگرانی که از این پرسشنامه‌ها استفاده نموده‌اند می‌توان از بهرام علی سینایی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد، 1380)، عطاءالله حنیفی (ارشد، 1378)، زهرا پایدار (1378) و ... نام برد.

نحوه امتیازبندی وتفسیر نتایج

پرسشنامهتعیین سبک رهبری

1. عبارات شماره 8، 12، 17، 18، 19، 30، 34، 35 را با کشیدن دایره (O) علامت‌گذاری می‌نمائیم.

2. اگر برای عبارات فوق‌الذکر گزینه‌ هایبندرت (2) و هرگز (1) را انتخاب نموده‌اید برای هر یک از آنها یک امتیاز اختصاص دهید.

3. عبارات شماره 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 9، 10، 11، 13، 14، 15، 16، 20، 21، 22، 23، 24، 25، 26، 27، 28، 29، 31، 32 و 33 را درنظر بگیرید، چنانچه برای عبارات مذکور گزینه‌ هایهمیشه(5) و غالباً(4) را انتخاب‌نموده‌اید به‌هر عبارت یک امتیاز اختصاص‌دهید.

4. امتیاز عبارات 1، 2، 4، 6، 7، 9، 11، 12، 13، 14، 16، 17، 20، 21، 23، 25، 27، 29، 31 و33 را با یکدیگر جمع کرده که در این صورت امتیازات حاصله میزان توجه پاسخ‌دهنده را به بعد آمرانه (وظیفه‌گرایی) نشان می‌دهد. T=…

5. امتیاز عبارات 3، 5، 8، 10، 15، 18، 19، 22، 24، 26، 28، 30، 32، 34 و35 را با یکدیگر جمع کرده که در این صورت امتیازات حاصله میزان توجه پاسخ‌دهنده را به بعد مشارکتی (انسان‌گرایی) نشان می‌دهد. P=…

6. برای تعیین سبک رهبری تلفیقی، امتیاز بعد آمرانه (وظیفه‌گرایی) را بر روی محور سمت چپ نیمرخ سبک رهبری علامت‌گذاری کنید وسپس علامت بعد مشارکتی (انسان‌گرایی) را بر روی محور سمت راست نیمرخ سبک رهبری مشخص نمایید. اکنون با ترسیم یک خط مستقیم نقاط علامت‌گذاری شده بر روی دو محور را با یکدیگر متصل نمایید. نقطه‌ای که محور میانی نیمرخ سبک رهبری را قطع نموده، امتیاز سبک رهبری تلفیقی را نشان می‌دهد.

توجه : این پرسشنامهتوسط «باردنز و متزکاس» ابداع گردیده که منبع اصلی آن به شرح زیر است :

William Pfeiffer & John E. Jones, A Hand book of Structured Experiences for Human Realations Training, San Diago: University Associates, 1974, pp. 7-12, As Adapted from Sergiovani Metzeus & Burden’s, the Leadership Behavior Description Questionnire, 1969.

اکثر پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام گرفته قریب به اتفاق آنها از این پرسشنامهاستفاده نموده‌اند.

حاصل نتایج بدست آمده از این پرسشنامهوضعیت و جایگاه سبک رهبری جامعه نمونه را مشخص می‌نماید.

پرسشنامهتعیین سبک رهبری

توجه به انسان صفر تا 59/7 وتوجه به وظیفه صفر تا «سطح اول لیکرت»

توجه به انسان صفر تا 59/7 وتوجه به وظیفه 10 تا «سطح دوم لیکرت»

توجه به انسان 59/7 تا 15 وتوجه به وظیفه 0 تا «سطح سوم لیکرت»

توجه به انسان 59/7 تا 15 وتوجه به وظیفه 10 تا «سطح چهارم لیکرت»

روش نمره‌گذاری پرسشنامهتیپ شخصیتی آیزنک

پرسشنامهشخصیتی آیزنک دارای 4 مقیاس است، که هر مقیاس دارای کلید می‌باشد. با قرار دادن کلید بر روی برگه پاسخنامه نمرات آزمودنی‌ها در هر یک از مقیاس‌ها مشخص می‌شود.

- افرادی که در مقیاس E ـ نمره 12 وبالاتر بیاورند برون‌گرا هستند.

- افرادی که در مقیاس N ـ آقایان نمره 15 وخانم‌ها نمره 16 بیاورند، روان‌رنجورخو هستند.

- آزمودنی‌هایی که در مقیاس P ـ مردان نمره بالاتر از 5 وزنان نمره بالاتر از 4 بیاورند روان‌پریش‌خو.

- افرادی که در مقیاس L ـ زنان نمره 9 وبالاتر و مردان نمره 8 و بالاتر بیاورند دروغگو محسوب می‌شوند.

سؤالات نشان‌دهنده مقیاس E ـ N ـ P ـ L عبارتند از :

86، 82، 70، 64، 60، 56، 52، 49، 45، 42، 40، 36، 32، 29، 25، 21، 17، 14، 10، 5، 1=E

88، 84، 80، 77، 75، 72، 68، 66، 62، 58، 54، 47، 41، 38، 34، 31، 27، 23، 19، 15، 12، 7، 3=N

90، 87، 83، 79، 76، 74، 71، 67، 65، 61، 57، 53، 50، 46، 43، 37، 33، 30، 26، 22، 18، 11، 9، 6، 2=P

89، 85، 81، 78، 73، 69، 63، 59، 55، 51، 48، 44، 39، 35، 28، 24، 20، 16، 13، 8، 4=L

شیوه‌ی جمع‌آوری اطلاعات

جمع‌آوری داده‌ها بوسیله ارائه پرسشنامهانجام گردید. در جریان این پژوهش از دو پرسشنامه استفاده شد. این پرسشنامه‌ها به تدریج و در سال تحصیلی 85-84 در اختیار افراد نمونه تحقیق (برای پاسخگویی) قرار گرفت. روال کار به این منوال بود که طی نشست‌هایی که به تفکیک با مدیران برگزار شد، چگونگی روش اجرای آن و نحوه دقیق تکمیل پرسشنامه‌ها برای آنها تشریح شد. ضمناً به آنها اطمینان داده شد که هدف از این اقدام کمک به انجام یک پژوهش علمی است و تقاضا گردید که براساس نظرات واقعی خود و بدون درنظر گرفتن هر گونه مصلحت‌های اداری نسبت به تکمیل این پرسشنامه‌ها اقدام نمایند.

لیست مدیران شاغل در دانشگاه تهران از واحد کامپیوتر اداره کل کارگزینی به تفکیک دانشکده‌ها و ادارات اخذ شد و از میان افراد 92 نفر بطور تصادفی برای انتخاب نمونه تحقیق برگزیده شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات به تمامی دانشکده‌ها و ادارات جهت تحویل پرسشنامه‌ها مراجعه حضوری نمودم و برای جمع‌آوری نهایی در هر دانشکده یک نفر رابط جهت پیگیری کار انتخاب و معرفی نمودم و یک عدد پاکت تمبردار هم با آدرس در اختیار هر کدام از افراد منتخب قرار دادم و از آنها تقاضا شد که بعد از تکمیل پرسشنامه و برای اطمینان از محرمانه ماندن پاسخ‌ها، پرسشنامه تکمیل شده را در داخل پاکت قرار داده و آن را چسب و امضاء نموده و عودت نمایند که در نهایت در اواخر سال تحصیلی 85-84 پرسشنامه جمع‌آوری گردید. (لازم به ذکر است این که کار به پیشنهاد قائم‌مقام مرکز مشاوره دانشگاه تهران که خود یکی از افراد نمونه این پژوهش بود انجام شد و کمک بزرگی برای جمع‌آوری پرسشنامه‌ها شد)

روش تجزیه وتحلیل آماری

از آنجا که برای بدست آوردن ارتباط بین متغیرها در این پژوهش از چند تست استاندارد با مقیاس فاصله‌ای استفاده شده است در تجزیه وتحلیل آماری از دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی کمک گرفته شد که در تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری SPSSwin استفاده گردید و محاسبه ضریب پایایی و اعتبار هم با استفاده از () آلفای کرانباخ و نیز روش تنصیف داده‌ها به انجام رسید.